«و انه لحب الخیر لشدید»[عادیات/8]: انسان به شدت به خیر علاقه مند است.
« إِنَّ الْإِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعاً إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً وَ إِذا مَسَّهُ الْخَیْرُ مَنُوعاً»[معارج/19] کلمه" هلوع" صفتى است که از مصدر" هلع"- به فتحه هاء و لام- که به معناى شدت حرص است اشتقاق یافته. و نیز گفتهاند که این کلمه را دو آیه بعد تفسیر کرده، پس هلوع کسى است که هنگام برخورد با ناملایمات بسیار جزع مىکند، و چون به خیرى مىرسد از انفاق به دیگران خوددارى مىکند. و به نظر ما این وجه بسیار وجه خوبى است و سیاق آیه هم با آن مناسب است، چون از سیاق دو جمله" إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً" و" إِذا مَسَّهُ الْخَیْرُ مَنُوعاً" پیداست که مىخواهد هلوع را معنا کند. از نظر اعتبار عقلى هم هلوع چنین کسى است، چون آن حرصى که جبلى انسان است حرص بر هر چیزى نیست، که چه خیر باشد و چه شر، چه نافع باشد و چه ضار نسبت به آن حرص بورزد، بلکه تنها حریص بر خیر و نافع است، آن هم نه هر خیر و نافعى، بلکه خیر و نافعى که براى خودش و در رابطه با او خیر باشد، و لازمه این حرص این است که در هنگام برخورد با شر مضطرب و متزلزل گردد، چون شر خلاف خیر است، و اضطراب هم خلاف حرص. و نیز لازمه این حرص آن است که وقتى به خیرى رسید خود را بر دیگران مقدم داشته، از دادن آن به دیگران امتناع بورزد، مگر در جایى که اگر کاسهاى مىدهد قدح بگیرد، پس جزع در هنگام برخورد با شر و منع از خیر در هنگام رسیدن به آن از لوازم هلع و شدت حرص است.
« و خلق الانسان ضعیفا »[نساء/28] : انسان ضعیف آفریده شده است. ضعیف بودن انسان از این بابت است که خداى سبحان در او قواى شهویه را ترکیب کرده، قوایى که دائما بر سر متعلقات خود با انسان ستیزه مىکند، و وادارش مىسازد به اینکه آن متعلقات را مرتکب شود، خداى عز و جل بر او منت نهاد، و شهواتى را بر او حلال کرد، تا به این وسیله سوژه شهوتش را بشکند، نکاح را به مقدارى که غائله عسر و حرج او را بر طرف سازد تجویز کرده فرمود:" وَ أُحِلَّ لَکُمْ ما وَراءَ ذلِکُمْ"(نساء/24)، و این ما وراء عبارت است از همان دو طریق ازدواج، و خریدن کنیز، و نیز به این وسیله آنان را به سوى سنن اقوامى که قبل از ایشان بودند هدایت فرمود، و تخفیف بیشترى به آنها داد و آن این است که نکاح موقت- متعه- را هم برایشان تجویز و تشریع کرد چون با تجویز متعه دیگر دشوارىهاى نکاح دائم و مشقت لوازم آن یعنى صداق و نفقه و غیره را ندارند.
-« کلا ان الانسان لیطغی ان رءاه استغنی»[علق6و7]: اگر انسان خویش را بی نیاز ببیند، طغیان می کند. این دو آیه ردع و رد رفتارى است که انسان در مقابل نعمتهاى الهى از خود نشان مىدهد، رفتارى که از خلال آیات قبل استفاده مىشود، چون از آیات بر مى‌آید که خداى تعالى نعمتهاى بزرگى نظیر تعلیم به قلم و تعلیم از طریق وحى را به انسان داده، پس بر انسان واجب است شکر آن را بجاى آورد، ولى او بجاى شکر، کفران و طغیان مىکند. " إِنَّ الْإِنْسانَ لَیَطْغى"- یعنى انسان بجاى شکر طغیان مىکند، یعنى پا از گلیم خود فراتر مىنهد. و این خبرى است از آنچه در طبع بشر است، نظیر آیه زیر که خبر مىدهد از اینکه بشر طبعا ظلوم و کفرانگر است:" إِنَّ الْإِنْسانَ لَظَلُومٌ کَفَّارٌ"[ابراهیم/34] [بى نیاز دانستن خود، منشا و علت طغیان آدمى است] أَنْ رَآهُ اسْتَغْنى"- کلمه" راه" از مصدر رأى است، نه مصدر رؤیت، یعنى دیدن به چشم، و فاعل" راه" و نیز مفعولش همان انسان است، و جمله مورد بحث مىخواهد علت طغیان انسان را بیان کند، مىفرماید علت طغیانش این است که او خود را بى نیاز از پروردگار خود مىداند، پروردگارى که بر او انعام کرده و سراپاى وجود او انعام وى است، و نعمتهاى بى شمار او را کفران مىکند، و علت این انحراف آن است که انسان به خود و هواهاى نفسانى خود مىپردازد، و دل به اسباب ظاهرى که تنها وسیله مقاصد او است (و نه هدف) مىبندد، و در نتیجه از پروردگارش غافل مىشود، و به هیچ وجه خود را محتاج او نمىبیند، چون اگر خود را محتاج او مىدید همین احتیاج وادارش مىکرد که به یاد او بیفتد، و او را ولى نعمتهاى خود بداند، و شکر نعمتهایش را بجاى آورد، نتیجه این انحراف این است که در آخر خدا را به کلى فراموش نموده، سر به طغیان بردارد.
دعای روز دوم ماه مبارک رمضان بسم الله الرحمن الرحیم "اللهمّ قَرّبْنی فیهِ الی مَرْضاتِکَ و جَنّبْنی فیهِ من سَخَطِکَ و نَقماتِکَ و وفّقْنی فیهِ لقراءةِ آیاتِکَ برحْمَتِکَ یا أرْحَمَ الرّاحِمین" خدایا نزدیک کن مرا در این ماه به سوی خوشنودیت و برکنارم دار در آن از خشم و انتقامت و توفیق ده مرا در آن برای خواندن آیات قرآن به رحمت خودت ای مهربانترین مهربانان.
-« ان الانسان لکفور»[حج/66] : انسان موجودی بسیار ناسپاس و کافر کیش است. انسان در برابر اینهمه نعمتهایى که خدا در زمین و آسمان در جسم و جان، به او ارزانى داشته کفران کننده و ناسپاس است، و با دیدن اینهمه نشانههاى روشن، ذات پاک او را انکار مىکنند
-« ان الانسان لربه لکنود» [عادیات / 6] : انسان نسبت به پروردگارش ناسپاس است. همان انسان تربیت نایافته، همان انسانى که انوار معارف الهى و تعلیمات انبیا بر قلبش نتافته، و بالآخره همان انسانى که خود را تسلیم غرائز و شهوات سرکش نموده است او مسلما" ناسپاس" و" بخیل" است. " کنود" به زمینى مى گویند که چیزى از آن نمى روید، و به انسان ناسپاس و بخیل نیز اطلاق مى شود مفسران براى کنود معانى زیادى گفته اند، ولى غالبا شاخ و برگ همان معنى اصلى است که در بالا آورده ایم از جمله اینکه: . کنود کسى است که مصائبش را با آب و تاب مىشمرد، ولى نعمتها را فراموش مى کند کنود کسى است که نعمتهاى خدا را تنها مىخورد، و از دیگران منع مىکند، چنان که در حدیثى ازپیغمبر اکرم ص مىخوانیم:" ا تدرون من الکنود"" مىدانید کنود کیست"؟! عرض کرد خدا و رسولش آگاهتر است. فرمود: الکنود الذى یاکل وحده، و یمنع رفده، و یضرب عبده: "کنود کسى است که تنها غذا مىخورد، و از عطا و بخشش به دیگران خوددارى مى کند، و بنده زیردستش را مىزند" . کنود کسى است که در مشکلات و مصائب با دوستان خود همدردى نمى کند. کسى که خیرش بسیار کم است. کسى که وقتى نعمتى به او برسد از دیگران دریغ مى دارد و اگر گرفتار مشکلى گردد ناشکیبایى و جزع مى کند. کسى که نعمتهاى الهى را در معصیت صرف مى کند. کسى که نعمت خدا را انکار مى کند.
- «خُلِقَ الْإِنْسانُ مِنْ عَجَلٍ»[انبیاء/37] ؛ یک نوع تاکید است، یعنى آن چنان انسان عجول است که گویى از" عجله" آفریده شده، و تار و پود وجودش از آن تشکیل یافته! و به راستى بسیارى از مردم عادى چنینند هم در خیر عجولند و هم در شر.
«لا یَسْأَمُ الْإِنْسانُ مِنْ دُعاءِ الْخَیْرِ وَ إِنْ مَسَّهُ الشَّرُّ فَیَؤُسٌ قَنُوطٌ»[51] نخست مى فرماید:" انسان هرگز از تقاضاى نیکی ها، اموال و ثروتها و مواهب زندگى خسته و ملول نمى شود. هرگز تنور حرص او از گرمى نمى افتد، هر چه بیشتر پیدا مى کند باز بیشتر مى خواهد، و هر چه به او بدهند باز سیر نمى شود اما اگر دنیا به او پشت کند، نعمت هاى او زائل گردد، و شر و بدى و تنگدستى و فقر دامن او را بگیرد، به کلى مایوس و نومید مى شود
إِنَّ الْإِنْسانَ لَکَفُورٌ مُبِینٌ»[زخرف/15]: انسان کفران کننده آشکارى است. -«وَ کانَ الْإِنْسانُ کَفُوراً»[اسراء/67]؛ یعنى کفران نعمت عادت انسان است، و از این جهت است که داراى طبیعت انسانى است که همه سر و کارش با اسباب مادى و طبیعى است، و در اثر عادت و خو کردن با اسباب مادى و طبیعى مسبب الاسباب را فراموش مى کند، با اینکه در هر آنى در نعمتهاى او غوطور است
کم صبرى انسان در مقابل ضررها و سختی ها «وَ إِذا مَسَّ الْإِنْسانَ الضُّرُّ دَعانا لِجَنْبِهِ أَوْ قاعِداً أَوْ قائِماً فَلَمَّا کَشَفْنا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ کَأَنْ لَمْ یَدْعُنا إِلى ضُرٍّ مَسَّهُ کَذلِکَ زُیِّنَ لِلْمُسْرِفِینَ ما کانُوا یَعْمَلُونَ»[یونس/12] : چون به آدمى گزندى رسد، چه بر پهلو خفته باشد و چه نشسته یا ایستاده ما را به دعا مىخواند. و چون آن گزند را از او دور سازیم، چنان مى گذرد که گویى ما را براى دفع آن گزندى که به او رسیده بود هرگز نخوانده است. اعمال اسراف کاران اینچنین در نظرشان آراسته شده است.
رمز ستایش و نکوهش های انسان در قرآن پس از آشنایی با وجود ستایش ها و ملامت های بسیاری که در قرآن برای انسان ذکر شده، معمولاً این پرسش مطرح می شود که علت این ستایش ها و نکوهش ها چیست؟ آیا انسان از نظر قرآن یک موجود زشت و زیباست؟ آیا انسان یک موجود دو سرشتی است؟ نیمی از سرتش نور است و نیمی تاریکی؟ چگونه است که قرآن، هم او را فراوان، ستایش و هم در مواردی، نکوهش می کند؟ استاد شهید مطهری در پاسخ به این پرسش می فرماید: « حقیقت این است که این مدح و ذمّ، از آن نیست که انسان یک موجود دو سرشتی است؛ نیمی از سرشتش ستودنی است و نیمی دیگر نکوهیدنی؛ نظر قرآن به این است که انسان همه‌ی کمالات را بالقوّه دارد و باید آنها را به فعلیّت برساند و این خود اوست که باید سازنده و معمار خویشتن باشد. شرط اصلی وصول انسان به کمالاتی که بالقوّه دارد «ایمان» است. انسانِ منهای ایمان، کاستی گرفته و ناقص است. چنین انسانی حریص است، خون ریز است، بخیل و مُمسک است، کافر است، از حیوان پست تر است، از ایمان، تقوا و عمل صالح و کوشش در راه خدا برمی‌خیزد. به وسیله‌ی ایمان است که علم از صورت یک ابزار ناروا در دست نفس اماره خارج می‌شود و به صورت یک ابزار مفید درمی‌آید.
نیز آیات فراوان دیگری هست که به بیان اوصاف انسان میپردازد و این توصیف تا «أُوْلَـئِکَ کَالأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ»(اعراف: 179) و «ثُمَّ رَدَدْنَاهُ أَسْفَلَ سَافِلِینَ»(تین: 5) نیز ادامه مییابد. -«قُتِلَ الْإِنْسانُ ما أَکْفَرَهُ»[عبس/17] : مرگ بر آدمى باد که چه ناسپاس است. این جمله نفرینى است بر انسان که طبعش طبع دل دادن به شهوات، و پیروى هواى نفس، و فراموش کردن پروردگار خود، و استکبار ورزیدن از پیروى اوامر او است. و جمله" ما أَکْفَرَهُ" شگفت انگیزى از اصرار انسان در کفران، و پوشاندن حق صریح است، با اینکه او خودش مى بیند و احساس مىکند که مدبر خود نیست، و کسى جز خداى سبحان مالک تدبیر امر او نمى باشد. پس مراد از" کفر" در این جمله مطلق حق پوشى است، که دو مصداق دارد: یکى انکار ربوبیت خدا، و یکى ترک عبادت او است، و مؤید این سخن ذیل آیه است که به جهات تدبیر ربوبى اشاره مى کند البته آن جهاتى که با حق پوشى و ترک عبادت تناسب دارد.
نتیجه گیری آنچه که میتوان به عنوان یافته و محصول پژوهش حاضر یاد کرد عبارتند از: 1. خداوند از سویی، به انسان امکانات و توانایی های ویژه ای بخشیده که سایر مخلوقات از آنها بی بهرهاند و منحصرا او به این استعدادها تجهیز شده است. 2. از سوی دیگر، خداوند از انسانِ دارای اراده و اختیار، مسئولیت ها و تکالیفی را مطالبه نموده است. 3. توجه به این نکته ضروری است که دسته اول از آیات که به ستایش انسان می پردازند، ناظر به انسانِ دارای امکانات خدادادی اند و دسته دوم که او را نکوهش می کنند، ناظر به کیفیت برخوردی است که انسان در برابر تکالیف و مسئولیت هایش دارد. اگر انسان از عهده تکلیفش به خوبی برآمد، مستحق ستایش خواهد بود و اگر نتوانست به نحو شایسته ادای تکلیف نماید مستوجب نکوهش است. 4. بنابراین خَلط بین متعلَّق هر دسته از آیات، ما را در دریافت مقصود آنها دچار اشتباه می کند. در نهایت، تفکیک بین مراحل هستی شناختی و ارزش شناختی انسان، کلید حل معمای پیش گفته خواهد بود. 5. نظر قرآن به این است که انسان همه‌ی کمالات را بالقوّه دارد و باید آنها را به فعلیّت برساند و این خود اوست که باید سازنده و معمار خویشتن باشد. شرط اصلی وصول انسان به کمالاتی که بالقوّه دارد «ایمان» است. انسانِ منهای ایمان، کاستی گرفته و ناقص است. چنین انسانی حریص است، خون ریز است، بخیل و مُمسک است، کافر است، از حیوان پست تر است.
سلام یه سوال خیلی اذیتم میکنه به طوری که دیگه نماز خوندنمو ترک کردم . مثلا یه جوش تو ثورتمه میکنم خون میاد یه کم یا بچم خون دماغ میشه خب، با آب قلیل میشورم اون قطره خون همه جای صورت پخش میشه. بعد آب از صورت میچکه روی پیرهن پیرهن هم نجس میشه. ب بعد )ماشین لباسشویی مون خرابه وگرنه با اون وسواس ندارم( تو تشت اون لباسو میشورم آب قلیله چند قطره میریزه رو شلوارم اونم نجس میشه . همش به خاطر یه خون دماغ ساده یا جوش کوچولو انقدر لباس باید بشورم همش نمیدونم درست توضیح دادم
ارسال نظر شما
تاپیک های به روز شده
1 دقیقه پیش
1 دقیقه پیش
1 دقیقه پیش
پربازدیدترین تاپیک های امروز
داغ ترین های تاپیک های 2 روز گذشته
داغ ترین های تاپیک های امروز