کم خونی چیست؟
کم خونی به شرایطی گفته می‌شود که در آن بدن نمی‌تواند تعداد گلبول‌های قرمز کافی بسازد که برای حمل اکسیژن به سلول‌های مختلف لازم است.وقتی مقدار آهن در بدن ناکافی باشد، گلبول‌های قرمز خون نمی‌توانند اکسیژن را به بافت‌های مختلف حمل کنند. اگرچه کم خونی خفیف در دوران بارداری به دلیل افزایش حجم خون طبیعی است اما کم خونی شدید مادر و جنین را در معرض خطر قرار داده و ریسک زایمان پیش از موعد و تولد با وزن کم را افزایش می‌دهد. ریسک ابتلا به کم خونی فقر آهن در بارداری از هفته 20 به بعد بیشتر می‌شود زیرا میزان آهنی که با قطع عادت ماهانه در بدن ذخیره شده، کاهش پیدا می‌کند و همزمان با تسریع رشد جنین، ساخت گلبول‌های قرمز نیز بیشتر می‌شود.
علائم کم خونی فقر آهن در بارداری
خستگی، ضعف، تند شدن ضربان قلب، اشکال در تمرکز، تنفس های کوتاه و تنگی نفس، رنگ پریدگی پوست، درد قفسه سینه، سبکی سر و سرگیجه و سر شدن اندام‌های انتهایی (دست و پا) از جمله شایع‌ترین علائم کم خونی فقر آهن در بارداری است.خانم‌هایی که دو قلو باردار هستند، دو بارداری پشت سر هم داشته‌اند، به اندازه کافی از منابع غنی از آهن در برنامه غذایی روزانه‌شان استفاده نمی کنند یا قبل از دوران بارداری، پریود‌های سنگین و طولانی مدتی داشته‌اند، بیش از دیگران در معرض ابتلا به کم خونی فقر آهن قرار دارند.
درمان کم خونی در بارداری
قبل از اینکه درمان را به صورت خودسرانه شروع کنید، باید مطمئن شوید که دچار کم خونی فقر آهن هستید یا نه. استفاه بیش از حد از مکمل آهن می‌تواند خطرناک باشد و به طور بالقوه ریسک آسیب کبدی و.... را افزایش دهد. برای بررسی کم خونی یک آزمایش ساده کافی است و پس از آن پزشک شما می‌تواند مقدار کافی مکمل آهن را برایتان تجویز کند.تداخل آهن و داروهای ضد اسید
اگر پزشک معالج برای شما مکمل آهن تجویز کرده و شما همزمان از داروهای ضد اسید معده برای رفع علائم ریفلاکس استفاده می کنید، یادتان باشد که حتما قرص آهن‌تان را 2 ساعت قبل یا حداقل 4 ساعت بعد از مصرف داروی ضد اسید، بخورید زیرا این داروها با جذب آهن در بدن تداخل دارند.یادتان باشد که چند ماه یا حتی یک سال طول می‌کشد تا شما بتوانید سطح آهن خون تان را بازیابی کنید، هر چند که ممکن است فقط چند هفته بعد از خوردن قرص آهن احساس کنید، حالتان بهتر است.
ویژگی‌های رژیم غذایی غنی از آهن
یکی از مهم‌ترین نکات برای درمان کم خونی – چه در دوران بارداری و چه در حالت عادی – گنجاندن مواد غذایی غنی از آهن در برنامه غذایی روزانه است. این مواد غذایی شامل سبزیجات برگ سبز تیره مانند اسفناج، گوشت قرمز، مرغ و ماهی و حبوبات، میوه‌های خشک، نان غنی شده با آهن و ماکارونی یا اسپاگتی غنی شده است.البته جگر هم منبع عالی آهن محسوب می‌شود اما مصرف آن در بارداری به دو دلیل اصلا توصیه نمی‌شود؛ اول اینکه جگر ویتامین A زیادی دارد که برای مادر باردار و جنین مضر بوده و همچنین در این دوران سیستم ایمنی مادر تضعیف شده و احتمال آلودگی میکروبی جگر و سایر امعا و احشاء گاو و گوساله و گوسفند و مرغ و... زیاد است.
مصرف مکمل ویتامین C یا خوردن مواد غذایی که حاوی ویتامین ث هستند (مرکبات، توت فرنگی، کیوی، ملون، سبزیجات برگ سبز، گوچه فرنگی، فلفل دلمه‌ای و... می‌تواند جذب آهن را در بدن شما افزایش دهد.
یادتان باشد آهنی که در گیاهان یافت می‌شود، به خوبی آهنی که در گوشت وجود دارد، جذب بدن نمی‌شود. به همین خاطر وقتی از گیاهان آهن‌دار استفاده می‌کنید بهتر است به طور همزمان منابع ویتامین ث نیز مصرف کنید تا جذب آهن بالاتر برود. اگرچه برای بعضی‌ها جذب آهن از رژیم غذایی سخت‌تر است و به همین خاطر این افراد باید حتما برای درمان فقر آهنشان از مکمل استفاده کنند.
غذاهای تداخل کننده با جذب آهن در بدن
درست است که ویتامین ث می‌تواند جذب آهن را در بدن افزایش دهد، اما در مقابل بعضی خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها هستند که با جذب آهن در بدن تداخل دارند از جمله چای، قهوه، نسکافه و لبنیات. بنابراین بهتر است این مواد غذایی را همزمان با قرص آهن یا وعده غذایی آهن دارتان استفاده نکنید. به عنوان مثال به جای خوردن چای یا قهوه با غلات صبحانه، یک فنجان آب پرتقال بنوشید.همه خانم های باردار باید قرص آهن بخورند؟
این مسئله به تشخیص پزشکتان و وضعیت شما قبل و در دوران بارداری بستگی دارد. بعضی از مولتی ویتامین‌های بارداری به اندازه کافی آهن دارند تا نیاز روزانه شما را در این دوران رفع کنند. اما در مورد خانم‌هایی که گیاهخوار هستند، مصرف قرص آهن در بارداری لازم است.عوارض مصرف قرص آهن
شما در طول دوران باداری حداقل به 27 میلی‌گرم آهن در طی روز نیاز دارید اما یادتان باشد که نه در دوران بارداری و نه در دوران شیردهی بیش از روزی 45 میلی‌گرم آهن مصرف نکنید. در ضمن قرص آهن را دقیقا مطابق دستورالعملی که پزشک معالجتان تجویز کرده، مصرف کنید.مصرف قرص آهن می‌تواند باعث تهوع، استفراغ، یبوست یا اسهال شود. بعضی وقت‌ها بدن شما خود به خود به افزایش دریافت آهن عادت می‌کند و این علائم به مرور از بین می‌رود. سعی کنید با شروع مصرف قرص آهن، آب بیشتری مصرف کنید و غذاهای پرفیبر را در بشقاب غذای‌تان جای دهید تا دچار یبوست نشوید. اما اگر همچنان علائم‌تان باقی ماند می‌توانید قرص آهن را در دو دوز مجزا یا همراه غذا مصرف کنید. همچنین در صورت بروز یبوست می‌توانید با مشورت پزشکتان از داروهای نرم کننده مدفوع استفاده کنید.
