ناباروری؛ شاهنامه ای با پایانی خوش؟

ناباروری، قصّه پر غصّه بسیاری از خانواده ها به خصوص زوج های جوان است؛ قصّه ای که ترنّم ناخوشایند آن روز به روز بیشتر شنیده می شود. هر روز سرمایه های هنگفتی از دارایی های مادّی و معنوی مردم و مملکت صرف آن می شود تا شاید محفل سوت و کور خانواده ای به آهنگ دلنشین یک نوزاد، رونق بگیرد. امّا این پایان خوشایند تنها برای بعضی از این قصّه ها رقم می خورد و بسیاری از این قصّه ها عاقبتی اینچنین خوش ندارند؛ مشکلات مالی، استرس های روانی، بیماری های روحی، جدایی های ناخواسته زوج ها، تنش بین خانواده های زوجین و ... پایان تلخی است که در انتهای بسیاری از این قصّه ها رغم می خورد. امّا همه این ها با یک غفلت بزرگ همراه شده است و آن این که علّت شیوع بسیار زیاد این مشکل، اشتباهات ساده ما در نحوه زندگی کردن است؛ اشتباهاتی در نحوه تغذیه، روابط زناشویی و .... اگر این اشتباهات ساده از زندگی ما کنار بروند، این مشکل بزرگ به راحتی حل می شود. این جمله را بر اساس اعتقاد استواری بیان می کنم که به لطف خدای متعال از تجربه درمان تعداد زیادی از زوج های نابارور به دست آورده ام؛ زوج هایی که در بین آنها کم نبودند کسانی که حتّی اقدامات مورد توصیه موسّسه معظم رویان نیز دردی از ایشان دوا نکرده بود. اگر چه در ابتدای کار امید چندانی به این موفّقیت نداشتم؛ امّا برایم ثابت شد که با توسّل به دستورات رفیع طبّ اسلامی، همه زوج های نابارور – به جز عدّه اندکی که حضرت حقّ «جلّ و علا» برایشان چنین موهبتی را بنابر حکمت عالیه خویش مقرّر نفرموده است(2)– به مقصود خود خواهند رسید. آنچه در ادامه می آید خلاصه این تجربیات است که به امید داشتن نسلی صالح برای خوانندگان نگاشته شده است و از شما می خواهم که باور کنید که اکثر زوج های مراجعه کننده به بنده با دستوراتی به همین سادگی مداوا شده اند. تعریف علمی ناباروری تعریف ساده ناباروری آن است که: «در یک زوج سالم، بدون استفاده از هیچ گونه وسیله یا روش جلوگیری و علیرغم انجام نزدیکی دایم، مستمر و منظّم(حدّاقل هفته ای دو بار)؛ پس از یک سال از شروع اقدام، هنوز باروری اتّفاق نیفتاده باشد.» در این تعریف، چند نکته باید لحاظ شود: 1- در این یک سال، زوجین نباید جلوگیری داشته باشند. اگر به هر دلیل حتّی برای زمانی کوتاه جلوگیری انجام شود، باید پس از پایان آن دوره، مجدّداً یک سال را از ابتدا در نظر گرفت. مثلاً اگر زوجین 9 ماه نزدیکی منظّم داشته و بچّه دار نشدند و بعد به هر دلیلی مدّتی را جلوگیری کردند، پس از پایان یک ماه، مجدّداً تا یک سال برای بچّه دار شدن فرصت دارند و اگر تا آن موقع بچّه دار نشدند می توانند به پزشک مراجعه کنند. 2- «استمرار نزدیکی» نیز در این تعریف، مهم است. بنابراین اگر زوجین به هر دلیل برای مدّتی – مثلاً یک ماه – از هم دور بودند یا رابطه نداشتند، پس از شروع مجدّد رابطه زناشویی باید محاسبات خود را نیز از نو شروع کنند. 3- «نظم در نزدیکی» نیز از ارکان این تعریف است. بنابراین در زوج هایی که چند هفته نزدیکی ندارند و بعد چند شب در آن افراط می کنند – مثلاً در زوج هایی که به علّت نوع شغل مرد، هر چند وقت یک بار پیش هم هستند یا زوج هایی که به توصیه پزشکان فقط شب های تخمک گذاری را برای نزدیکی انتخاب می کنند – چندان دور از انتظار نیست که به طور طبیعی، این زمان به بیش از یک سال افزایش پیدا کند. 4- «حدّاقل هفته ای دو بار نزدیکی» از ملزومات این تعریف است. پس اگر میل جنسی طرفین کم است و این تعداد نزدیکی تامین نمی شود، تاخیر در باروری نیز چندان عجیب نیست. 5- «سالم بودن زوجین» نیز از ضروریات این تعریف است. بنابراین اگر هر یک از آنها دچار بیماری مزمن و درمان نشده ای باشد؛ به ویژه بیماری هایی که بر روی قدرت باروری تاثیر منفی دارند؛ احتمال تاخیر در بارداری زیاد می شود. اگر در طول این یک سال نیز هر یک دچار بیماری طولانی شوند – و نه بیماری های معمول مثل سرماخوردگی – پس از درمان کامل باید محاسبات نیز از نو شروع شود. 6- خواهیم گفت که جلوگیری از بارداری موجب تاخیر در باروری خواهد شد. بنابراین منطقی خواهد بود که در زوج های جوانی که در ابتدای ازدواج، مدّتی جلوگیری داشته اند، به ویژه اگر این زمان طولانی باشد، فرصتی بیش از یک سال برای باردار شدن در نظر بگیریم. 7- از شروط اساسی باروری – که به آن اشاره خواهیم کرد – آرامش است. اگر زوجین در طول این یک سال تحت تاثیر نگرانی های خود و استرس های وارده از اطرافیان باشند؛ افزایش این زمان به بیش از یک سال، چندان غیر طبیعی نخواهد بود. تذکّر: توجّه داشته باشید که مسایل فوق را برای این نگفتیم که بچّه دار شدن را کاری دشوار و دست نیافتنی جلوه دهیم؛ بلکه هدف ما این بود که به شما بقبولانیم که هر گاه تصمیم به بچّه دار شدن گرفتید، فارغ از نگرانی های رایج به این کار اقدام کنید و با اندکی تاخیر در بچّه دار شدن، استرس و اضطراب را بر زندگی خود حاکم نکنید و هیچ عجله ای برای اقدامات طبّی نداشته باشید. توجیه اطرافیان و به ویژه پدر و مادرها هم اگرچه کار آسانی نیست؛ امّا می تواند از بار فشار روانی این دوران بکاهد. بنابراین از هنگامی که تصمیم به بچه دار شدن دارید، اگر بدون هیچ مشکل خاصی به مدت یک سال بچه دار نشدید، تازه در این هنگام باید به فکر بررسی های طبی لازم باشید. متاسفانه شاهد آن هستیم که تنها پس از چند ماه اقدام، زوج های جوان به واسطه نگرانی های خود و به ویژه استرسی که از سوی اطرافیان به آنها وارد می شود، در صدد بررسی های پزشکی برمی آیند و وصله ناباروری را به دست خودشان، به خود می چسبانند. از این تاسف بارتر آن است که بسیاری از پزشکان محترم – و به ویژه پزشکان متخصص – نیز با غفلت سهوی یا عمدی از این نکته علمی ساده و پیش پا افتاده، به جای آنکه به این زوجها اطمینان خاطر دهند و تا پایان یک سال، ایشان را از انجام این گونه اقدامات منع کنند، با ردیف کردن انبوهی از اقدامات پاراکلینیکی پر هزینه(مثل آزمایشهای هورمونی، بررسی اسپرم، سونوگرافی و ...) بر این اضطراب افزوده، زوجین را وارد مرحله جدیدی از نگرانی می کنند. بنابراین به همه این زوج های محترم اکیدا توصیه می کنیم تا قبل از پایان یک سال از شروع اقدام برای بچه دار شدن، به هیچ وجه نگران باروری یا عدم باروری خود نباشید و تسلیم فشارهای اطرافیان برای مراجعه به پزشک نشوید. سعی کنید از این فرصت برای لذت بردن بیشتر از زندگی عاشقانه خود بهره ببرید. فراموش نکنید که چنانکه گفتیم اگر در ابتدای ازدواج، با هر روشی، جلوگیری از بارداری داشته اید، افزایش زمان ناباروری به بیش از یک سال نیز چندان غیر طبیعی نخواهد بود. توصیه های عمومی در درمان ناباروری؛ لطفا جدّی بگیرید! قبل از شروع 1- برای موفّقیت در درمان ناباروری باید آن را به مثابه یک مشکل مشترک در نظر گرفت. توصیه می کنیم حتّی اگر اقدامات تشخیصی طبّی معلوم کرده اند که یکی از شما دو نفر مشکل دارید و دیگری بیماری خاصّی ندارد؛ از انتقال موضوع به خانواده ها خودداری کنید و جوری وانمود کنید که گویی هر دوی شما مشکل دارید. این کار از فشار روانی خانواده ها بر یکی از دو طرف جلوگیری خواهد کرد. همچنین کسی که سالم است(البته بر اساس اقدامات تشخیصی انجام شده) به هیچ وجه نباید شرایطی را به وجود بیاورد که همسرش بابت بچّه دار نشدن احساس گناه و فشار روانی کند. این فشار روانی می تواند مشکل را پیچیده تر کند و روی احتمال بچّه دار شدن نیز تاثیر منفی بگذارد. 2- در مورد توصیه های درمانی این مقاله نیز همین سفارش را داریم که علیرغم نتایج اقدامات تشخیصی و درمانی فرض کنید هر دوی شما مشکل دارید ولذا این توصیه ها را هر دو نفر با جدّیت دنبال کنید. 1- جلوگیری ممنوع! در ابتدای ازدواج هرگز اقدامی در جهت جلوگیری از بارداری انجام ندهید. البته زوجهایی که مشکل ناباروری دارند قاعدتاً این مرحله را پشت سر گذاشته اند؛ ولی دانستن این نکته و بیان آن برای سایر زوجهایی که در ابتدای راه زندگی هستند بسیار مهم است. تجربه نشان می دهد که حتی جلوگیری طبیعی از بارداری، باعث بروز درجاتی از ناباروری یا تاخیر در باروری در آینده خواهد شد. در این میان، استفاده از وسایل و داروهای جلوگیری و به ویژه داروهای هورمونی(قرص، آمپول، وسایل کاشتنی و دستگاههای داخل رحمی حاوی هورمون) بدون هیچ تردیدی باعث تاخیر قابل توجه در باروری می شوند. هر چند که متولیان سیستم رسمی بهداشت و درمان کشور و متخصّصین مربوطه معمولا این مساله را انکار می کنند و فاقد توجیه علمی می دانند؛ اما کافی است که نگاهی به تجربه سایر زوجها بیاندازید تا صحت و سقم مساله را دریابید. بنده با زوج های جوان بسیاری روبرو شده ام که علیرغم بررسی های مختلف، هیچ گونه عامل ناباروری در هیچ یک از آنها وجود نداشته است و جلوگیری های ابتدای ازدواج، مظنون اصلی ایجاد مشکل آنها بوده است. اعتقاد عمومی مردم و به ویژه قدیمی ترها هم همین است که بهترین وقت برای بچه دار شدن، همان اوایل ازدواج است؛ این اعتقاد به قدری شایع و قوی است که تنها به صرف نبودن توجیه علمی، نمی توان به سادگی از کنار آن گذشت؛ به ویژه که بارها و بارها، غلط بودن یا ناکارآمدی یافته های علمی طبّ جدید بر همه ما ثابت شده است. شاید حدیث شریفی که در ادامه می آید را بتوان تایید محکمی بر این نظریه دانست: * پیامبر خدا(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند:« اطْلُبُوا الْوَلَدَ وَ الْتَمِسُوهُ فَاِنَّهُ قُرَّهُ الْعَیْنِ وَ رَیْحَانَهُ الْقَلْبِ وَ اِیَّاکُمْ وَ الْعَجْزَ وَ الْعَقْرَ : در طلب فرزند باشید و آن را {از خدا} بخواهید که فرزند، روشنی چشم است و ریحانه قلب؛ و بترسید از ناتوانی و نازایی.»(3) یک توجیه شایع برای اصرار بسیاری از زوج های جوان در تاخیر بارداری این دیدگاه است که«تا می شود از زندگی لذّت ببریم و بعد بچّه دار شویم» که صدالبتّه اگر نگاه نادرست به فرزند به عنوان «یک موجود مزاحم» از ذهن ما دور شود و درک صحیحی از مقام شامخ «پدری و مادری» و لذّت بی بدیل داشتن فرزند را درک کنیم؛ دیگر با این استدلال نادرست، خود را در سنین جوانی که بیشترین شور و اشتیاق برای تربیت فرزند در وجودمان موج می زند از داشتن این موهبت الهی محروم نخواهیم کرد. همچنین باید یادمان باشد که لذّت موقّت ابتدای زندگی که در ذهن ما به واسطه نبود فرزندان مزاحم! بسیار جلوه گری می کند، ممکن است پس از مدّتی جای خود را به استرس پایان ناپذیر گشت و گذار در پیچ و خم های بررسی های طبّی مربوط به ناباروری و فشار و عجله اطرافیان برای بچه دار شدن بدهد. توجیه شایع دیگر برای تاخیر در بچّه دار شدن آن است که زوج جوان ترجیح می دهند تا حسابی پولدار شوند تا از پس مخارج داشتن فرزند برآیند؛ توجیهی که در معارف اسلامی به هیچ وجه پذیرفته نیست چراکه روزی دهنده خداست و همو که مخارج زندگی زن و شوهر را تامین می کند، کفالت امور فرزندان را نیز عهده دار خواهد بود: * فردی به امام رضا(علیه السّلام) نوشت که: «من پنج سال است که از بچّه دار شدن جلوگیری می کنم؛ چرا که همسرم از بچّه دار شدن کراهت دارد و می گوید که به خاطر بی چیزی، تربیت آنها بر من سخت است.» امام(علیه السّلام) به او نوشت: « اطْلُبِ الْوَلَدَ فَاِنَّ اللَّهَ یَرْزُقُهُمْ: بچّه دار شو که خداوند روزی آنها را خواهد داد.»(4) بنابراین اگر بیماری یا مشکل خاص دیگری ندارید، در همان اوان شروع زندگی مستقل، نسبت به بچه دار شدن اقدام کنید. * چرا احتمال باروری در ابتدای ازدواج بیشتر است؟ توجیه علمی این احتمال بسیار ساده است. چند عامل اصلی در افزایش میزان باروری موثّر است. مهمترین آنها، آرامش روانی زوجین، زیاد بودن میل جنسی، تعدّد رابطه زناشویی و سلامت جسمانی طرفین است که هر چهار عامل، در ابتدای ازدواج، بهتر از هر زمان دیگری در زوجین فراهم هستند. هر قدر که از ابتدای ازدواج دور می شویم، با کمتر شدن میل جنسی، بروز استرس های مختلف در زندگی و پیدایش تدریجی بیماری ها(به اقتضای افزایش سن و نیز روش های غلط زندگی)، احتمال باروری نیز کاهش پیدا خواهد کرد و طبیعتاً هر میزان که این فاصله زمانی طولانی تر و سنّ زوجین بیشتر باشد، مشکل نیز عمیق تر و درمان آن مشکل تر خواهد بود. البته این مساله قاعده ای عام نیست و برخی زوجین ممکن است پس از جلوگیری طولانی هم به راحتی بچّه دار شوند؛ امّا به هر حال احتمال عقلایی و بسیار قوی ذکر شده ایجاب می کند که زوجین – حدّاقل در ابتدای ازدواج – از جلوگیری؛ جلوگیری کنند! - نکته1: به نظر بنده، تاثیر جلوگیری بر ناباروری، فراتر از مسایل ذکر شده است و حتّی بدون در نظر گرفتن این موارد هم، جلوگیری به طور مطلق می تواند میزان باروری را کاهش دهد. شاید علّت این امر، تغییرات هورمونی در زوجین – و به ویژه در زن – به دلیل قطع غیرطبیعی یک روند طبیعی(یعنی انزال مرد، جذب اسپرم از سوی بدن زن و ایجاد نطفه و رشد آن) باشد. به هر حال به نظر می رسد که برای قضاوت دقیق تر در این مورد، ضرورت دارد که متخصّصین مربوط از تعصّبات علمی رایج دست برداشته و موضوع را مورد بازنگری جدّی قرار دهند. - نکته2: آنچه در مورد جلوگیری در ابتدای ازدواج گفته شد در مورد جلوگیری – به ویژه جلوگیری های طولانی مدّت – پس از تولّد اوّلین فرزند نیز صدق می کند. بنابراین توصیه می کنیم که فاصله بین فرزندان را از حدّ عادّی – 3 تا 5 سال – بیشتر نکنید. 2- بی خیال باشید تا بچّه دار شوید! هر گونه استرس در میزان باروری زوجین تاثیر منفی می گذارد. بنابراین داشتن روحیه ای شاداب در طول زمان اقدام به باروری، لازمه موفقیت است. استرس زوجین علاوه بر اینکه میزان موفقیت انعقاد نطفه را کاهش می دهد، در صورت تشکیل نطفه، تاثیر منفی بر اخلاق و رفتار کودک در آینده خواهد داشت.(5) شاید مهمترین استرس زوجین به ویژه در زمان نزدیکی، فکر کردن به این است که بالاخره بارداری اتفاق خواهد افتاد یا خیر؟(یعنی همین زوجی که شاید تا چند ماه قبل از ترس بچه دار شدن، لذت کاملی از روابط زناشویی نمی بردند، حالا با ترس بچه دار نشدن، خود را از این لذت محروم می کنند. خدا رحمت کند قدیمی های ما را که هم از روابط عاشقانه خود به اندازه کافی بهره می بردند و هم لذت بزرگ کردن بچه های متعدد را به طور کامل درک می کردند! بنابراین اگر می خواهید احتمال بچه دار شدن، آنهم یک بچه خوش اخلاق را بالا ببرید، باید از هر گونه استرس و به خصوص تن دادن به فشارهای اطرافیان، پرهیز نمایید. بر همین اساس به خانواده های محترم نیز توصیه می کنیم که فرزندان دلبندشان را برای تسریع بارداری تحت فشار نگذارند و بگذارند تا با خیال راحت به کار خودشان برسند! این گونه استرس های تحمیلی یکی از عوامل مهم در عدم موفقیت زوج های جوان در به ثمر رساندن تلاش هایشان برای بچه دار شدن است. یک نکته مهم در این باره اتهام زنی خانواده ها (به ویژه خانواده پسر) به عروس یا داماد خودشان مبنی بر تقصیرکار بودن در این قضیه است که متاسفانه جوّ روانی نامطلوبی را بر روابط زوجین حاکم می کند و آنها را از مقصود خویش دور می کند. بنابراین یک اصل ساده امّا بسیار مهم برای بچه دار شدن این است که:« هرقدر در زندگی مشترک خود آرامش بیشتری داشته باشید و از روابط زناشویی خود لذّت بیشتری ببرید؛ احتمال بچه دار شدنتان نیز افزایش پیدا خواهد کرد.» * امام حسن(علیه السّلام) فرمودند:« اَمَّا الْوَلَدُ فَاِنَّ الرَّجُلَ اِذَا اَتَی اَهْلَهُ بِنَفَسٍ سَاکِنَهٍ وَ جَوَارِحَ غَیْرِ مُضْطَرِبَهٍ اعْتَلَجَتِ النُّطْفَتَانِ کَاعْتِلَاجِ الْمُتَنَازِعَیْنِ ... وَ اِذَا اَتَاهَا بِنَفْسٍ مُزْعِجَهٍ وَ جَوَارِحَ مُضْطَرِبَهٍ غَیْرِ سَاکِنَهٍ اضْطَرَبَتِ النُّطْفَتَانِ: امّا درباره فرزند؛ اگر مرد با دلی آرام و بدنی بدون اضطراب به سراغ همسر خویش برود، دو نطفه با استواری و به مانند دو جنگاور به هم می آویزند ... و اگر با دلی ناآرام و بدنی آشفته به سراغ او برود؛ دو نطفه آشفته و لرزان می شوند...»(6) 3- عشقبازی با برنامه ریزی قبلی؟! به دنبال زمانبندی برای نزدیکی نباشید. یکی از اشتباهات بزرگ اطبّاء، توصیه به زوجهای جوان برای انجام نزدیکی در طول زمان تخمک گذاری زن است، به امید اینکه احتمال بارداری بیشتر شود. به اعتقاد من، این اقدام، اثری کاملاً معکوس دارد، چرا که شاید مهمترین عامل جسمانی موثر در افزایش احتمال انعقاد نطفه، میزان تمایل جنسی طرفین به یکدیگر است؛ یعنی همان چیزی که در فرهنگ دینی ما «شهوت» نامیده می شود. شهوت از نعمت های بزرگ حق تعالی به انسان است که اگر در مجرای صحیح خود به کار گرفته شود؛ سه نتیجه ارضای جسمی، آرامش روحی و بچه دار شدن را همزمان با هم تامین خواهد کرد. بنابراین اعتقاد، به هنگام نزدیکی، هر قدر شهوت بیشتری بر طرفین چیره باشد، اسپرم ها و تخمک آزاد شده قویتر و احتمال تشکیل نطفه نیز بیشتر خواهد بود. حاصل این نطفه که از این شهوت قوی زوجین تشکیل شده است، فرزندی است با جسم قویتر و اخلاق نیکوتر. این مساله چه در فرهنگ دینی ما و چه در طب سنتی ایران، امری بدیهی و پذیرفته شده است و به همین جهت، توصیه می شود که زوجین در هنگامی که تمایل به نزدیکی ندارند(حتّی اگر شب تخمک گذاری باشد) از این کار خودداری کنند و تنها و تنها بر اساس تمایل جنسی اقدام به نزدیکی نمایند: * امام رضا(علیه السّلام)توصیه فرموده اند:« لَا تُجَامِعْ اِلَّا مِنْ شَبَقٍ: جز از سر چیرگی شهوت، نزدیکی نکن.»(7) * امام صادق(علیه السّلام)می فرمایند:« وَ لَا یَکُونُ الْجِمَاعُ اِلَّا بِحَرَکَهٍ شَدِیدَهٍ وَ شَهْوَهٍ غَالِبَهٍ: آمیزش امکانپذیر نیست مگر با حرکتی شدید و شهوتی غالب.»(8) حتّی توصیه می شود هنگامی که زوجین تصمیم به بچه دار شدن دارند، کمی فاصله بین نزدیکی های خود را نیز زیادتر کنند تا شهوت بیشتری در آنها به وجود بیاید. این دیدگاه را مقایسه کنید با دیدگاه طب جدید که زوجین را وادار می کند در ایام تخمک گذاری زن، بدون توجه به وضعیت روحی و تمایل جنسی خویش، اقدام به نزدیکی نمایند که بسیاری از مواقع، این تکرار، موجب ملال می شود و چنانکه گفتیم باعث کاهش احتمال باروری. متاسفانه این دیدگاه غلط در بین عموم مردم نیز جاافتاده است به حدی که اعتقاد عمومی آن است که لذّت بردن از رابطه زناشویی چیزی است و بچه دار شدن، چیزی دیگر که هر موقع وقت آن برسد، رابطه زناشویی تبدیل به امری برنامه ریزی شده، خشک، منضبط و پراسترس خواهد شد. اگر از دریچه فطرت به این عقیده نگاه کنیم، نادرستی آن به وضوح آشکار است و صدالبته برای کسی که اندک آشنایی با تعالیم طبّی اسلامی و ایرانی دارد، آشکارتر. پس به عنوان یک قانون، هر قدر لذت بیشتری از رابطه زناشویی ببرید، احتمال بچه دار شدن شما نیز بیشتر می شود؛ بنابراین اگر بچّه می خواهید، فقط و فقط در هنگام چیرگی شهوت، نزدیکی و سعی کنید حداکثر لذّت را از این رابطه ببرید. یک نکته بسیار مهم: شاید عده ای از شما خوانندگان عزیز، بر من خرده بگیرید که با این اوصاف و با توجه به اینکه بر طبق موازین علمی، هر زن، ماهیانه یک تخمک آزاد می کند؛ آیا نزدیکی در زمانهایی که از زمان تخمک گذاری فاصله دارند، هر چند با تمایل قوی طرفین همراه باشد، می تواند منجر به انعقاد نطفه شود؟ باید بگویم پاسخ این سوال از نظر طب اسلامی و ایرانی بسیار واضح است؛ اگر چه می دانم پذیرش آن به ویژه از سوی دوستانی که اطلاعات علمی عمومی یا حرفه ای در این زمینه دارند، بسیار مشکل خواهد بود. همان طور که می دانید؛ در طبّ جدید، عقیده بر این است که آزاد سازی تخمک، ماهیانه یک بار و آنهم در میانه سیکل قاعدگی صورت می پذیرد. به نظر اینجانب - که البته این نظر را بر اساس آموزه های طب اسلامی و طب سنتی ایران به دست آورده ام، بر آن اصرار دارم و حاضرم با بزرگوارانی که در این زمینه صاحب نظر هستند، به بحث و گفتگو بنشینم – این عقیده طبّ جدید صحیح نیست و در هر بار رابطه زناشویی، اگر زن به ارگاسم(اوج لذت جنسی در زن که معادل انزال در مرد است) برسد، یک تخمک آزاد خواهد شد. طبق این تیوری ساده که در طب ایرانی- اسلامی به مانند بسیاری از مکاتب طبی قدیم کاملاً پذیرفته شده است، زن نیز همانند مرد در زمان اوج لذت جنسی، دارای انزال است. هر چند که این انزال، درونی و غیر قابل رویت است(بر خلاف اسپرم در مرد که از بدن خارج می شود؛ تخمک زن درون محوطه شکم آزاد می شود و به تدریج به رحم منتقل می شود). در طب جدید، انزال زن تنها در حدّ وجود ترشحات مرطوب کننده واژینال مورد پذیرش است و چنان که گفتیم عقیده بر این است که آزاد سازی تخمک، ماهیانه یک بار و آنهم در میانه سیکل قاعدگی صورت می پذیرد. بنابراین با توضیحات فوق، اعتقاد ما این است که در هر بار رابطه زناشویی موفق که منجر به تجربه ارگاسم در زن شود، یک تخمک آزاد می شود و احتمال بارداری وجود خواهد داشت. 4- تغذیه شاید هیچ عاملی به اندازه مشکلات تغذیه ای در افزایش میزان ناباروری تاثیر نداشته باشد. تصحیح وضعیت تغذیه به صورت کامل، با توجّه به وضعیت فاجعه بار آن در جامعه ما، کاری بس دشوار است؛ امّا توصیه می کنیم چند نکته ساده زیر را مدّ نظر قرار دهید تا زودتر به نتیجه مطلوب برسید: الف) دو اصل مهم و اساسی در تغذیه سالم که بهتر است در تمام زندگی رعایت شوند اینها هستند: - حرکت از سمت غذاهای حیوانی به سمت غذاهای گیاهی. - و حرکت از سمت غذاهای پخته به سمت غذاهای خام. چنانکه واضح است منظور ما «خام گیاهخواری» مطلق نیست؛ بلکه حتّی آن را کاری غلط می دانیم؛ امّا هر قدر که غذاهای گیاهی و خام در رژیم غذایی ما غلبه بیشتری نسبت به غذاهای حیوانی و پخته داشته باشند بدن ما سالم تر و احتمال بچّه دار شدن نیز بیشتر است. ب) در بین روش های طبخ، سرخ کردن بدترین روش است؛ تا می توانید از آن فاصله بگیرید. ج) غذاهای تازه را جایگزین غذاهای فریزری کنید. د) حتّی المقدور از مصرف غذاهای مصنوعی پرهیز کنید. (انواع سوسیس، کالباس، همبرگر، پیتزا، انواع غذاهای ساندویچی و فست فودها، نوشابه ها و دوغ های کارخانه ای، انواع پفک، چیپس، شکلات و بستنی صنعتی، آدامس، انواع سس های کارخانه ای، نان های فانتزی، هر نوع کمپوت و کنسرو و آب میوه صنعتی و هرگونه خوراکی اسانس دار، شیرینی های قنادی، ماکارونی و لازانیا، انواع آجیل بوداده و حتّی مواردی مانند ربّ و آبلیمو و سرکه صنعتی، و انواع لبنیات پاستوریزه و حتّی کشک کارخانه ای و ....) 5- چند تذکّر کوچک الف- مقدمه واجب، واجب است. این اصل ساده در همه امور برقرار است. برای بچه دار شدن هم مقدمه ای لازم است و آنهم برقراری رابطه موثر زناشویی بین زوجین است. متاسفانه بسیار دیده می شود که زوجهای جوان بسیاری، به هر دلیل، تمایل جنسی بسیار کمی دارند؛ اما به جای آنکه به فکر درمان این مشکل باشند، مسیرهای طولانی و پر هزینه بررسی های مربوط به ناباروری را طی می کنند. بنابراین قبل از هر اقدامی مطمین شوید که در میزان میل جنسی و توانایی انجام یک رابطه زناشویی موفق، مشکل خاصی ندارید و آنگاه به فکر طی کردن سایر مراحل باشید. ب- هنگامی که تصمیم به بارداری دارید، به هیچ وجه رژیم لاغری نگیرید و اگر هم رژیم دارید حتماً آن را قطع کنید. این امر به ویژه در مورد بانوان بسیار مهم است؛ چرا که رژیم های لاغری که این روزها رواج پیدا کرده است(حتی آنهایی که توسط متخصصین محترم تغذیه تنظیم می شوند) تقریباً بدون استثناء بر باروری تاثیر منفی می گذارند. ج- در صورتی که هر یک از زوجین به سیگار، مواد مخدر و روانگردان، مشروبات الکلی و یا هر چیز دیگری اعتیاد دارند، ناباروری مساله ای دور از انتظار نخواهد بود. بنابراین یکی از اقدامات اولیه در درمان ناباروری، رهایی از شر هرگونه اعتیاد است. د- بعضی از مشاغل در هر یک از زوجین – و به ویژه مردان – می توانند احتمال ناباروری را افزایش دهند. این مشاغل عمدتاً آنهایی هستند که فرد را در معرض تماس طولانی مدت با مواد شیمیایی قرار می دهند. از مشاغل دیگر می توان به کارهایی اشاره کرد که مرد در معرض حرارت بالا قرار دارد(چرا که ساخت اسپرم در بیضه باید در حرارتی پایین تر از حرارت بدن انجام شود). بدیهی است در درمان ناباروری، توجه به اصلاح این مشکلات نیز حایز اهمیت است. حتی زندگی در شهرهای بزرگ و بودن در معرض آلودگی های مختلف از جمله آلودگی آب و هوا، آلودگی صوتی و ... بر میزان باروری افراد تاثیر خواهند گذاشت. هـ- یکی از عوامل عقیمی مردان، استفاده مادران آنها از مواد آرایشی شیمیایی در دوران بارداری است بنابراین اگر چه از شما گذشته است؛ ولی برای اینکه فرزندانتان در آینده دچار مشکل فعلی شما یعنی ناباروری نباشند، از استفاده از مواد آرایشی در دوران بارداری پرهیز کنید. توصیه های درمانی مشترک(هم آقا، هم بانو!) 1- از مصرف جوانه گندم در طول دوران اقدام برای بارداری غفلت نکنید. زوجین بهتر است حداقل روزی 5-4 قاشق غذاخوری جوانه گندم تازه یا یک قاشق مرباخوری پودر جوانه گندم را به هر نحو که می خواهند مصرف کنند. جوانه گندم منبع سرشار ویتامین E است و علاوه بر افزایش میل جنسی، کیفیت تولید اسپرم و تخمک در زوجین را به نحو بارزی افزایش می دهد. در مورد بانوان توصیه ما این است که مصرف جوانه گندم، علاوه بر این دوران، در دوران بارداری و سپس تا پایان دوران شیر دهی کودک ادامه پیدا کند. 2- مداومت بر مصرف انگور قرمز تاثیر به سزایی در درمان ناباروری دارد بنابراین توصیه می کنیم با توجه به فصل، حداقل روزانه 250 گرم انگور قرمز را با مشارکت همدیگر! نوش جان کنید. البته برای اثربخشی بیشتر بهتر است که هسته های انگور را نیز میل کنید. 3- مصرف روزانه 2-1 لیوان آب عسل + آب لیموترش تازه نیز در این دوران برای زوجین بسیار مفید است؛ به این ترتیب که مقدار دلخواهی عسل را در آب حل کنید(حدّاقل یک قاشق غذاخوری در یک لیوان آب)؛ سپس مقداری آب لیموترش تازه(و نه آبلیمو) به آن اضافه کنید و پس از خنک شدن آن در یخچال( و نه خنک کردن آن با یخ) این نوشیدنی بسیار گوارا و لذیذ را به آرامی و جرعه جرعه میل نمایید. 4- همان گونه که پیشتر ذکر شد غلبه شهوت یکی از عوامل موثّر در موفّقیت به هنگام نزدیکی است؛ بنابراین بهتر است که زوجهای محترم در این دوران کمی صبوری به خرج دهند و تعداد موارد نزدیکی را کمی کاهش دهند؛ به حدی که در هر بار رابطه زناشویی، تمایل شدید به رابطه در طرفین ایجاد شده باشد. 5- یبوست یک امّ الامراض است که عامل به وجود آمدن یا تشدید خیلی از بیماری هاست. درمان یبوست را جدّی بگیرید. برای دسترسی به توضیحات کاملتر می توانید به مقاله «امّ الامراضی به نام یبوست» در همین پایگاه مراجعه کنید. 6- گفتیم که داشتن آرامش روانی یکی از مهم ترین پایه های موفّقیت درمان است. درمان تخصّصی انواع مشکلات روحی بحثی جداگانه را می طلبد امّا عجالتا این چند نسخه ساده را تقدیم می کنیم: - دم کرده گل گاوزبان و سنبل طیب: یک قاشق غذاخوری گل گاوزبان و یک قاشق مربّاخوری سنبل طیب و یک عدد لیموعمانی (یا دو عدد عنّاب) را با یک و نیم لیوان آب، ۲۰ دقیقه روی شعله کم جوشانده صاف کرده با عسل شیرین و میل کنید. این نسخه فوق العاده آرامبخش است و در عین حال در افزایش توان جنسی فرد نیز موثّر است. - عرق بیدمشک و بهارنارنج را به نسبت مساوی با هم مخلوط و روزی 3-2 استکان میل کنید. - یک عدد سیب – که بهتر است سیب سرخ باشد – را با پوست رنده کنید و دو قاشق غذاخوری گلاب، دو قاشق غذاخوری عرق بیدمشک، یک قاشق مربّاخوری عسل و یک قاشق چایخوری تخم ریحان یا فرنجمشک را به آن اضافه کنید و پس از مدّتی خیس خوردن، میل کنید. این فالوده خوش طعم، علاوه بر اثر آرامبخشی فوق العاده، در درمان کم خونی نیز بسیار موثّر است. - از دم کرده یا جوشانده یا عرقیات این گیاهان نیز می توانید استفاده کنید: بابونه، بادرنجبویه، اسطوخدّوس، طارونه، آویشن و …. - اگر با مصرف این داروها احساس می کنید دچار گرمی شده اید می توانید داروهایی مثل پوست بید و طباشیر را به عنوان آرام بخش های خنک به رژیم دارویی خود اضافه کنید. - مصرف گلاب هم اثر آرام بخشی فوق العاده ای دارد. روزی 2-1 بار و هر بار نصف استکان گلاب را به آرامی میل کنید یا آن را مخلوط با سایر عرقیات استفاده کنید. از گلاب در غذاها هم استفاده کنید. استفاده از اسانس گل سرخ کاشان – یعنی تنها عطر واقعاً ایرانی – هم اثر نشاط آوری فوق العاده ای خواهد داشت. دستورات فوق، تنها چند دستور ساده و قابل اجرا برای عموم بوده و طبیعتاً با مراجعه به پزشک یا عطّار با تجربه می توانید دستورات کاملتر و مطابق با طبع و مزاج خود دریافت کنید. توصیه های درمانی به آقایان(همه آقایان!) 1- یکی از علل ناباروری مردان که در طب جدید تاکید زیادی بر آن می شود، واریکوسل است. در صورت تشخیص این مشکل برای شما، توصیه ما این است که هرگز به عمل جراحی تن ندهید؛ چراکه علاوه بر احتمال زیاد شکست درمان ناباروری با عمل جرّاحی، میزان عود بیماری پس از جرّاحی نیز زیاد است. با مراجعه به مقاله«واریکوسل» در همین پایگاه و انجام توصیه های ذکر شده، می توانید خود را به راحتی درمان نمایید. 2- شبی یک بار بیضه ها را با روغن زیتون تصفیه نشده به آرامی ماساژ دهید تا روغن، جذب پوست بیضه ها شود. این عمل به تقویت ساخت و ساز اسپرم در بیضه ها کمک شایانی خواهد کرد. علاوه بر این، این کار یکی از راههای ساده و در عین حال موثر برای درمان واریکوسل است. 3- سعی کنید ملاعبه قبل از نزدیکی را با بالاترین کیفیت و در طولانی ترین زمان انجام دهید. این کار کیفیت اسپرم و تخمک آزاد شده از مرد و زن را به نحو چشمگیری افزایش خواهد داد. 4- در صورت وجود هر گونه علامتی دال بر وجود عفونت های ادراری تناسلی، نسبت به درمان آن اقدام نمایید. 5- کمبود اسپرم در مردان دلایل متعدّد و درمان هایی کاملا تخصّصی دارد که از فردی به فرد دیگر متفاوت است. تصوّر عمومی این است که خوردن گرمی ها برای رفع این مشکل و نیز افزایش میل جنسی موثّر است که تصوّری غلط است و در بعضی افراد(مثل افراد گرم مزاج) ممکن است نتایج معکوسی به بار آورد. در این جا چند نسخه ساده که اثربخشی آن در افزایش تعداد اسپرم ها، افزایش میل جنسی و افزایش قدرت نعوظ در افراد با مزاج های مختلف برایم ثابت شده است را ذکر می کنم و بحث های بیشتر را به مقاله های تخصّصی واگذار می کنم: * هر روز هفت عدد نخود آبگوشتی را در یک استکان ریخته کمی عرق خارخسک اضافه کنید تا روی نخودها را بگیرد سپس آن را داخل یخچال گذاشته و دو روز بعد، صبح ناشتا، نخودها و هرچه از عرق مانده است را میل کنید. هر روز یک استکان جدید را داخل یخچال گذاشته و محتویات استکانی که دو روز آن سر آمده است را میل کنید و این کار را چند ماه ادامه دهید. * هفته ای دو-سه بار خاگینه ای با پیاز سفید و تخم مرغ محلی و روغن زیتون درست کرده میل کنید.(این دستور که در روایات شریف اهل بیت علیهم السّلام وارد شده، در ادامه مقاله مورد بحث قرار می گیرد.) * مقداری آب پیاز را گرفته با مقدار مساوی عسل مخلوط کنید و روی شعله کم گاز قوام بیاورید. سپس در یخچال گذاشته صبح و شب یک انگشت(و نه یک قاشق) از آن میل کنید. * یک نسخه از استاد خیراندیش برای کسانی که مشکل کمبود اسپرم شدید دارند هم خدمتتان ارائه می کنم: سفیده چهل عدد تخم مرغ محلی نطفه دار را با آرد نخود خام، خمیر کرده؛ با روغن زیتون و روی شعله کم، به صورت کوکو طبخ کنید و آن را هفت قسمت کرده روزی یک قسمت میل کنید. این کار را ماهی یک بار تکرار کنید. توصیه های درمانی به بانوان(همه بانوان!) 1- کوچکترین مشکل که دلالت بر عدم تعادل هورمونی داشته باشد، باید جدّاً پیگیری و درمان شود؛ از جمله: اختلالات قاعدگی(جلوانداختن، عقب انداختن، بی نظمی، لکه بینی در ابتدا یا انتهای قاعدگی، درد زیاد در هنگام قاعدگی، تغییرات روحی قابل توجه در دوران قاعدگی، لکه بینی یا خونریزی در فواصل بین قاعدگی، کم یا زیاد بودن خونریزی نسبت به میزان طبیعی، بروز بیماریهای بدنی مثل سردرد در هنگام پریود و ...)، وجود موی زاید در بدن(عمدتاً چانه و پستان)، درد تخمدانها، ترشّحات مقاوم به درمان واژینال و ... این مشکلات حتی در صورت وجود نتایج آزمایشگاهی طبیعی، دلیل کافی برای مصرف داروهای ایجاد کننده تعادل هورمونی در یک زن است. ساده ترین راه، مصرف نصف استکان عرق رازیانه یا بومادران، هر شب است. جوشانده تخم شوید نیز جایگزین مناسبی برای این دو داروست.(البته در زنهایی که خونریزی شدید در دوران قاعدگی دارند، در ایام پریود، مصرف این داروها قطع می شود.) توصیه اینجانب به تمام زنانی که تصمیم به بچه دار شدن دارند؛ حتّی کسانی که مشکلات فوق را ندارند این است که داروهای فوق را تا زمان بارداری مصرف کنند که این باعث خواهد شد که کارایی رحم و تخمدان به سطح مطلوب برسد؛ اما به یاد داشته باشند که به محض اطلاع از بارداری، مصرف آنها را قطع کنند. توصیه بسیار مهم: به نظر بنده بانوانی که مشکل ناباروری دارند می توانند از فواید پیاز درمانی بهره زیادی ببرند. به این جهت توصیه می کنم این مقاله را حتما مطالعه کنید: «پیازدرمانی برای مشکلات زنانه» 2- انجام بادکش تخمدانها(حدّاقل هفته ای 3-2 بار) کمک زیادی به فعالتر شدن آنها – و به خصوص درمان مشکلاتی مانند کیست تخمدان – خواهد نمود. 3- بهتر است پس از پایان نزدیکی، چند دقیقه ای به پشت خوابیده و پاهای خود را روی دیوار بیاندازید تا مایع منی سریعاً از واژن خارج نشود. 4- نسبت به درمان هر گونه عفونت واژینال(البته با استفاده از داروهای طبیعی) اقدام کنید. سعی کنید در این دوران از مصرف هرگونه داروی هورمونی شیمیایی و نیز انواع پمادها و کرم های واژینال خودداری کنید. یک راه ساده برای درمان عفونت های واژینال آن است که روزی یک یا دو برگ تره تازه را شسته به قطعات کوچک خرد کرده داخل واژن بگذارید و بعد از یکی دو ساعت خود را تمیز کنید. این نسخه ساده، درمانی فوق العاده موثّر برای عفونت های وازینال است. یک راه ساده دیگر این است که تا زمان بهبودی، هر روز در لگن محتوی عصاره جوشانده مازو یا بلوط یا پوست انار یا گل سرشور بنشینید. البته بانوان محترم باید توجّه داشته باشند که درمان کامل این عفونت ها، مستلزم درمان یبوست، رفع اختلالات هورمونی، آرامش روانی، اصلاح تغذیه و ... است که با مراجعه به پزشک حاذق، قابل انجام خواهد بود. نظرم جالبه