سن شروع ورزش و ورزشهای مجاز در کودکان و نوجوانان
* مرکز تحقیقات پزشکی ورزشی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، بیمارستان مرکز طبی کودکان
با توجه به روند به رشد ورزش در جامعه و همچنین تشویق به ورزش به عنوان یک زمینه بسیار مناسب برای رشد و تکامل اجتماعی کودک و نوجوان، سن شروع ورزش و نوع ورزش یکی از سوالات مکرر خانواده ها از پزشکان می باشد. این سوال یکی از مسایل مورد اختلاف گروه پزشکی و جامعه ورزشی می باشد. از دیدگاه سلامت نگر اگر هدف از ورزش ارتقا سلامت عمومی جامعه باشد و از دیدگاه ورزشی اگر حضور طولانی تر ورزشکار و عدم غیبت در میادین ورزشی به علل مختلف از جمله ترس و نگرانی، آسیب و ... مورد نظر باشد توجه به مقوله سن مناسب شروع ورزش و ورزش مناسب برای هر سن ضروری می باشد. با توجه به توانایی کودک و نوجوانان به فراگیری سریع فنون و تکنیکهای ورزشی آموزش داده شده، امکان بدست آوردن عملکرد ورزشی کودک در حد فعالیتهای حرفه ای بسیار بیشتر و سریعتر از بالغین می باشد ولی این موضوع دلیلی بر موفقیت کودک و نوجوانان در فعالیتهای حرفه ای کوتاه مدت و دراز مدت نمی باشد. مطالعات متعدد نشان داده است پرداختن زود هنگام به فعالیتهای حرفه ای باعث عدم موفقیت کودک در تداوم فعالیت ورزشی می باشد. این عدم موفقیت به علت آسیبهای زود هنگام، عدم تحمل استرسهای ناشی از فعالیت ورزشی و مسابقات و در مجموع کوتاه شدن عمر ورزشی فرد به علت خروج اجباری (ناشی از آسیب) و یا خروج اختیاری (ناشی از عدم تمایل کودک ونوجوانان برای ادامه فعالیت ورزشی و یا عدم کسب موفقیتهای مورد انتظار در میادین ورزشی) می شود. لذا پرداختن حرفه ای به ورزش در کودکان ونوجوانان تا سن 14 سالگی توصیه نمیشود.
زودترین سن برای شروع ورزش سن 7-6 سالگی می باشد و قبل از آن باید فعالیتهای فیزیکی کودک جنبه بازی داشته باشد و القا کننده مفهوم ورزش نباشد. پس از این سن نیز فعالیت ورزشی نباید به یک رشته خاص محدود شود و باید دارای تنوع مناسب از کلیه فعالیتهای ورزشی مناسب برای سن و خصوصا ورزشهای پایه را شامل شود. در سالهای اول شروع ورزش فعالیت تخصصی باید تنها40-30% کل زمان فعالیت ورزشی را تشکیل دهد و بتدریج این میزان افزایش می یابد به گونه ایکه در سنین 15-14 سالگی 50% فعالیت ورزش برای فعالیت تخصصی در نظر گرفته می شود و درنهایت نیز در سنین جوانی و ورزش بزرگسالان باید همواره 20% فعالیتهای ورزشی غیر اختصاصی و فعالیتهای عمومی و پایه ورزشی باشد. از دیگر نکات مهم در زمینه ورزش کودکان و نوجونان شرکت کودک در ورزشهای گروهی و در گروه متناسب با کودک از لحاظ سن، جنس و جثه بدنی بصورت توام می باشد. همچنین تعیین نقش ورزشی توسط مربی متناسب با توانایی های کودک و به بازی گرفتن وی توسط سایر هم تیمی ها نقش مهمی در تداوم انگیزه کودک به شرکت در فعالیتهای ورزشی دارد. از لحاظ نوع ورزشهای توصیه شده برای سنین مختلف, ورزشها را می توان به سه دسته بدون برخورد, ورزشهای با برخورد کم و ورزشهای بسیار پربرخورد تقسیم بندی نمود.
تقسیم بندی دیگر بر حسب میزان فشار وارد بر بدن در حین ورزش می باشد. بطور کلی برای سنین 10-6 سال ورزشهای بدون برخورد که عموما ورزشهای پایه محسوب می شوند مانند پیاده روی، دوهای کوتاه، ژیمناستیک، شنا، تنیس و تنیس روی میز توصیه می شود. در سنین 14-11 سالگی ورزشهای کم برخورد مانند والیبال، بدمینتون، بسکتبال، فوتبال و دوچرخه سواری توصیه می شود و نهایتا ورزشهای بسایر پر برخورد و یا ورزشهایی که فشار وارده بر بدن بیش از حد متعارف می باشد مانند وزنه برداری، کشتی، فوتبال آمریکایی، هاکی و بوکس بعد از سنین بلوغ و 15 سالگی توصیه می شود.
