با توجه به اینکه چربی رژیم غذایی مادر عینا در شیر منعکس می گردد مصرف نوع روغن و چربی می تواند مهم باشد. نوزاد برای رشد و نمو مغز و سیستم عصبی نیاز به اسیدهای چرب ضروری و به خصوص اسیدهای چرب امگا3 دارد. این روغنها بیشتر در ماهیهای دریا (و نه ماهی پرورشی) یافت می شود. بنابراین مصرف 2 وعده ماهی در هفته جهت تامین این اسیدهای چرب برای مادران باردار ضروری است. از منابع دیگر اسیدهای چرب امگا3 می توان روغن گردو، روغن جوانه گندم و دانه کتان را نام برد.
مقدار مورد نیاز پروتئین در شیردهی در 6 ماه اول 15 گرم و در 6 ماه دوم 12 گرم نسبت به یک خانم بالغ غیر شیرده افزایش می یابد و به حدود 65-62 گرم در روز می رسد. این مقدار پروتئین اضافه را می توان با مصرف 60 گرم گوشت اضافه یا 2 عدد تخم مرغ یا 2 لیوان شیر اضافه تامین نمود.
همانگونه که ذکر گردید غلظت بعضی از املاح نظیر روی، ید و سلنیوم و بعضی از ویتامینها تحت تاثیر تغذیه مادر قرار دارد. بنابراین ممکن است در این دوران مصرف مکمل مواد فوق به خصوص روی و ویتامینهای گروه B لازم باشد. توصیه های کلی جهت مادران شیرده 1- از مصرف زیاد چای، قهوه، نوشابه های گازدار و دم کرده های گیاهی پرهیز نمائید. چای و قهوه به علت داشتن کافئین می تواند وارد شیر گردد و موجب تحریک پذیری نوزاد گردد. 2- بعضی از غذاها نظیر سیر، پیاز، فلفل، تره و ادویه جات می توانند مزه شیر را تغییر دهند بنابراین از مصرف زیاد آنها در این دوران پرهیز نمائید. 3- از مصرف سوسیس و کالباس و نوشابه های رژیمی پرهیز نمائید. 4- روزانه 12-8 لیوان آب بنوشید.
در بسیاری از موارد نیازهای تغذیه ای در شیردهی به مراتب از دوران بارداری بیشتر است. (به جز نیاز به اسید فولیک و آهن که در بارداری بیشتر است).مادری که می خواهد برای چندین ماه متوالی به نوزاد خود شیر دهد باید به دریافت کافی ریز مغذی ها حساس باشد. مصرف شیر، گوشت، میوه و سبزیجات تازه به اندازه کافی می تواند شیردهی با کیفیت مطلوب را تضمین نماید. با توجه به اینکه بیشتر حجم شیر آب است مصرف کافی آب و مایعات بسیار ضروری است. لازم به ذکر است که آب می تواند بهترین نوشیدنی برای مادر شیرده باشد. و با توجه به اینکه چای و قهوه می تواند موجب دفع آب شود مصرف بیش از 2 لیوان توصیه نمی گردد. نیاز به آب در این دوران ml1700-100 افزایش می یابد. که می توان با مصرف آب، آبمیوه یا میوه های آب دار آن را تامین نمود. معمولا حجم شیر مادر بیشتر به تعداد وعده هایی که نوزاد شیر می خورد بستگی دارد تا دریافت روزانه او بنابراین شیر دادن به نوزاد در وعده های مکرر می تواند منجر به افزایش شیر مادر شود. ترکیب بعضی از ریز مغذی ها مانند روی، ید، سلنیوم و ویتامینها در شیر به تغذیه مادر بستگی دارد و تحت تاثیر غذای دریافتی مادر قرار دارد. در صورتیکه مادر در برنامه غذایی اش از مواد فوق به اندازه کافی استفاده ننماید مقدار آنها در شیر نیز کم خواهد شد. لذا توجه به مصرف موارد فوق بسیار مهم است. به نظر می رسد بقیه مواد مغذی در شیر مادر تحت تاثیر رژیم غذایی او نباشد و معمولا ثابت است
شیر مادرخورها باهوشترند. بیماریهایی مثل آسم، نارسایی و فشار خون، غیر طبیعی بودن لیپید خون و چاقی، بیماریهای عفونی و تنفسی و التهاب گوش میانی کمتر شیرمادرخورها را تهدید میکند و نوزادانی که از شیر مادر تغذیه کردهاند در مقایسه با نوزادانی که شیر خشک مصرف کردهاند، ضریب هوشی بالاتری دارند. مزایای شیر مادر به این موارد مختصر نمیشود. یکی از خواص معجزهگونه شیر مادر این است که در ساعات مختلف شبانهروز ترکیبات غذاییاش به طور خودکار تغییر میکند؛ مثلا ممکن است بر حسب نیاز نوزاد در ساعاتی آب بیشتری داشته باشد و در ساعات بعدی مواد مغذیاش بیشتر شود. این اتفاق به نفع نوزاد است و باعث سلامت او در حال حاضر و آینده میشود. اگر با این توضیحات قانع شدهاید، از راهنمایی که در ادامه آمده برای افزایش شیرتان استفاده کنید. کربوهیدرات بخورید کربوهیدراتها یکی از گروههای غذایی بسیار مهم هستند که به هیچوجه نباید از برنامه روزانه غذایی مادر حذف شوند. نان، غلات، سیبزمینی، برنج، میوه و لبنیات اصلیترین منابع کربوهیدرات به شمار میروند و میتوانند در افزایش شیر مادر سهم زیادی داشته باشند. حسابی مایعات بنوشید مادر در دوران شیردهی باید سعی کند بیش از پیش مایعات مصرف کند. بیشترین حجم شیر مادر از آب تشکیل میشود و به همین دلیل مصرف مایعات میتواند حجم شیر را افزایش دهد. غذاهای به اصطلاح آبکی مثل آبگوشت، انواع آش و سوپ حتما باید در برنامه روزانه مادر گنجانده شود. غیر از غذاها انواع نوشیدنیهای طبیعی مثل آب و آبمیوهها باید در طول روز به وفور مصرف شوند. بین آبمیوهها، آب هویج شهرت بیشتری در افزایش شیر دارد. همچنین بعضیها گفتهاند نوشیدن ماءالشعیر به شرط رعایت تعادل هم میزان شیر را بیشتر میکند. دمنوش دم کنید انواع نوشیدنیهای دمکردنی مثل دمنوشهای طبیعی هم در ایجاد تنوع موثر هستند و حجم شیر را افزایش میدهند. دمنوش بابونه و ریحان به این منظور بسیار توصیه شده است. شیر را فراموش نکنید لبنیات از آن دسته مایعاتی است که به هیچوجه نباید فراموش شود چون حذف آن میتواند به پوکی استخوان منجر شود و مصرف میزان کافی آن میتواند سبب افزایش شیر مادران شود. سبزیخوار شوید خواص سبزیجات و میوهها دیگر بر کسی پوشیده نیست و همه میدانند این گروه از مواد غذایی چه تاثیری بر سلامت میگذارد. البته اگر سبزیجات و میوهها به صورت خام مصرف شوند، بهتر است. از گیاهان شیرافزا کمک بگیرید رازیانه، مخمرهای ماءالشعیر، جوانه غلات و حبوبات، جوانه عدس و نخود، دانه کنجد، زردچوبه، گرمک، سیاهدانه، شوید، تخم شوید، تخم ترب، شیره خرما، شیره انگور جزء شیرافزاها هستند. گیاه آرتیشو نخورید مصرف این گیاه به هر نحوی میتواند حجم شیر مادر را کاهش دهد. بهتر است مادر در توصیههایی که از اطرافیان میگیرد و غذاهایی که کمتر میشناسد، دقت بیشتری به خرج بدهد. ضرری ندارد از ترکیبات غذایی که میخورد اطلاع کافی بهدست بیاورد چون کم شدن شیر، مادر و نوزاد را خیلی ناراحت میکند. از تغییر طعم نترسید تغذیه مادر ذائقه کودک را میسازد و تغذیه مادر در دوران شیردهی و حتی در دوران بارداری بر ذائقه نوزاد بعد از تولد (حتی بزرگسالی) تاثیر شگرفی میگذارد. در مطالعاتی که صورت گرفته دیده شده کودک مادری که در دوران بارداری هویج زیادی میخورده، در کودکی و بزرگسالی هم به هویج علاقه زیادی دارد یا مادری که بدغذا ست کودک بدغذایی هم دارد؛ مثلا مادری که حبوبات نمیخورده بعدها هر کاری میکند کودکش زیر بار خوردن حبوبات نمیرود. در واقع میشود گفت، غذاهایی که مادر در بارداری و شیردهی مصرف میکند، به شکل خاطرهای در ناخودآگاه نوزاد باقی میماند. هرچه تغذیه مادر متنوعتر و سالمتر باشد، در آینده کودک ذائقه خوب و متنوعتری خواهد داشت. میتوانید پیاز بخورید برخی خوراکیها دارای طعم و بوی خاصی هستند و تا حدی میتوانند این خواص ظاهری را به شیر مادر منتقل کنند. سردسته این قبیل خوراکیها سیر و پیاز است. مواد غذایی دیگری مثل انواع حبوبات، ریواس، لوبیا سبز، شلغم و کلم هم روی شیر تاثیر میگذارند اما نباید این تصور ایجاد شود که چون خوراکیهایی که گفته شد روی طعم شیر تاثیر میگذارند، پس باید حذفشان کنیم اما اگر نوزادتان به طعم شیر واکنش نشان داد، تغذیه آن روزتان را بررسی کنید و مطمئن شوید که دلیل شیر نخوردن فرزندتان استفاده از آن ماده خاص است. حسابی شیر بدهید زردی نوزاد در اثر بالارفتن غلظت خون است. از همین رو بدن صفرا تولید میکند تا گلبولهای قرمز را کم کند. وجود صفرا در بدن نوزاد باعث بروز زردی است. بهترین کار برای کوتاه و آسان کردن زردی نوزاد، کمک به دفع صفرا از بدن است. نوزاد هرچه بیشتر شیر بخورد، صفرای بیشتری را دفع خواهد کرد؛ یعنی اگر مادر تعداد دفعات شیردهی را بیشتر کند، نوزاد عمل دفع را بیشتر انجام خواهد داد و زودتر بهبود پیدا میکند. شیردهی مکرر به شیر زیاد احتیاج دارد و تغذیه صحیح مادر و استفاده از شیرافزاهایی که گفته شد، اینجا بیشتر کارگر میشود بهخصوص اگر مادر مصرف مایعات را بیشتر کند از نظر تامین شیر با مشکلی روبهرو نخواهد شد. مراقب حساسیت باشید احتمال دارد نوزاد نسبت به بعضی مواد غذایی حساسیت نشان دهد. خوراکیهای حساسیتزایی نظیر ماهی، بادمجان، لبنیات، کیوی، پرتقال، گوجه، حبوبات و سبزیجات ممکن است نوزاد را ناراحت کند. او این ناراحتی را با خودداری از خوردن شیر نشان میدهد. برای اطمینان یافتن از حساس بودن نوزاد، مادر میتواند وضعیت نوزاد را به دقت کنترل کند و ببیند نسبت به کدامیک از این غذاها حساسیت نشان میدهد و در صورت شناسایی ماده غذایی حساسیتزا، آن را حذف کند. استرس نداشته باشید یکی از شایعترین و مهمترین عوامل کاهش میزان شیر، استرس بیش از حد است. بهترین راهکار مقابله با استرس کمک گرفتن از دیگران در نگهداری نوزاد و مطالعه و کسب آگاهی قبل از زایمان است. حمایت و کمک همسران در این شرایط نقش بسیار موثری در کاهش استرس و کم نشدن شیر دار
شیردهی مکرر در شبانه روز بخش مهمی از تغذیه با شیرمادر است. شیرخوار شما معمولا هر ۵/۱ تا ۳ ساعت باید شیر بخورد تا وزن کافی بگیرد. اگر شیرخوار کوچک تر از ۳ ماه به دفعات کمتری شیر می خورد یا تمام شب را می خوابد، باید او را بیدار و به شیرخوردن ترغیبش کنید. بیشتر مشکلات شیردهی از جمله درد شدید نوک پستان که باعث اختلال در شیردهی می شود برای این است که شیرخوار به طور صحیح پستان را نمی گیرد. اگر درد شدید یا ترک قابل توجه در نوک پستان دارید که شیردهی را بسیار دردناک می کند با پزشکتان یا مشاور شیردهی مشورت کنید. آنها می توانند ضمن ارزیابی وضعیت شیردهی، علت هایی از قبیل وجود عفونت در نوک پستان یا التهاب پستان مانند «ماستیت» را بررسی کنند و در رفع مشکلات گرفتن پستان توسط شیرخوار، به شما کمک کنند. اگر نوزاد پس از هفته اول که ۱۰ درصد وزن تولدش را به طور طبیعی از دست می دهد، هر ماه ۲۰۰ گرم وزن نگیرد بهتر است با متخصص مشورت کنید تا ببیند اشکال کار کجاست.
زودبه زود شیر خوردن نوزادان کاملا طبیعی است زیرا شیر شما برعکس شیرخشک هضم آسانی دارد و حجم معده شیرخوار شما هم کوچک است بنابراین نوزادتان نیاز دارد که زود به زود شیر بخورد. بعد از چند هفته اول، معده اش بزرگ تر می شود در نتیجه می تواند حجم شیر بیشتری را در مدت زمان کمتری بخورد.
هر چه تغذیه اول و تماس پوست به پوست شما و نوزادتان و مکیدن موثر او زودتر اتفاق بیفتد، موفقیت شما بیشتر است. زمانی که شما در بیمارستان هستید و فرزندتان نیز مشکل خاصی ندارد باید در اتاق شما و در کنارتان باشد. انتظار نداشته باشید، بچه زمانی که گرسنه است از خواب بیدار شود، شما باید هر ۱ تا ۲ ساعت او را برای شیر خوردن بیدار کنید. (با نوازش او، تعویض پوشک یا تماس نوک پستان با لب ها بیدار می شود)در روزهای اول شیرخواران مقداری از وزن خود را از دست می دهند که کاملا طبیعی است و ارتباطی با عدم کفایت شیر شما ندارد.